Golubačka tvrđava – stražar Đerdapske klisure

Golubačka tvrđava, simbol srednjovekovnih ratova za prevlast na Dunavu, poput kakvog kamenog stražara nadzire ulaz u Đerdapsku klisuru. Njen zaštitni znak je Šešir-kula, jedna od najlepših u Evropi. Prema jednoj legendi, upravo u Šešir-kuli (najvišoj, donžon kuli Golubačke tvrđave), bila je zatočena vizantijska princeza Jelena. Ona je svoju usamljenost i tugu ublažavala gajeći golubove, te su tako i tvrđava i grad po ovim pticama dobili poetično ime – Golubac. Nedaleko od tvrđave nalazi se stena koja viri iz vode, poznata kao Baba-kaj (što na turskom znači „pokaj se“). Priča o njoj dovodi nas do nastavka legende, tj. do jedne od njenih verzija. Navodno je za ovu stenu bila okovana ista ona princeza, od koje je osmanski zapovednik Golupca tražio da se pokaje, jer mu nije uzvratila ljubav.

Golubačka tvrđava – zaštitni znak Đerdapa

Golubac je utvrđeni grad, podignut na steni, iznad desne obale Dunava, pred ulazom u Đerdapsku klisuru. Strateški značaj tvrđave bio je veliki, zbog čega su se decenijama za nju borile ugarska, osmanska i srpska vojska. Jedan od glavnih prelaza preko Dunava, koji je Srbiju povezivao sa Ugarskom i Raškom, nalazio se pored nje. 

Golubačka tvrđava se prvi put spominje u izvorima 1355. godine kao tvrđava pod ugarskom vlašću. Tačno vreme i okolnosti nastanka nisu poznate. Pod vlašću Ugarske bila je do poslednje decenije XIV veka, kada je nakon Kosovske bitke dospela u ruke Osmanlija. Knez Lazar je negde između 1382. i 1389. godine opsedao Golubac, ali su kraj ugarskoj vladavini gradom ipak učinili Turci. Tvrđavu čini 9 kula, koje povezuju bedemi, i Palata. Osnova tvrđave je nepravilna – njeni visoki bedemi ka obali se spuštaju terasasto. Grad je unutar bedema pregrađen zidovima i podeljen na nekoliko celina, kako bi se obezbedila efikasnija odbrana. Ulaz u Tvrđavu bio je sa zapadne strane kroz Glavnu kapiju. 

Sticajem istorijskih okolnosti, Golubac je jedan od retkih utvrđenih srednjovekovnih srpskih gradova koji je do današnjih dana ostao dobro očuvan. Ovo bajkovito utvrđenje, za koje se vezuju mnogi mitovi i legende, danas privlači veliki broj posetilaca. Nakon što je obnovljena, tvrđava je postala jedno je od najposećenijih mesta u Srbiji kada su u pitanju vikend putovanja. Obilazeći grad i šetajući kejom uživaćete u pogledu na vodeno prostranstvo. Tvrđava Golubački grad danas se može obići po zonama, kojih ima četiri (zelena, plava, crvena i crna). Cena obilaska zavisi od zone za koju se odlučite. Ukoliko niste raspoloženi za penjanje na visoke kule, dovoljno je da obiđete zelenu zonu i posetite kule 5, 8 i 9, kao i Palatu u kojoj možete ogledati kratak film o istoriji ovog lokaliteta. 

Čudesna Đerdapska klisura

Kada dođete do Golubačke tvrđave, polako ulazite u Đerdapsku klisuru. Đerdapska klisura predstavlja kolevku starog sveta i prirodnu granicu Srbije sa Rumunijom, pa je putovanje ovom klisurom nezaboravan doživljaj. Koliko je veličanstveno stajati na obali Dunava uverićete se i ako klisuru budete istraživali sa kopna. Ovde se Dunav probija kroz stenje i useke Karpata stvarajući neponovljivo lepe prizore ukoliko plovite klisurom. Pogledi na litice, šume i proplanke su posebni i gotovo neverovatni.

Znanja na kojima počiva evropska civilizacija nastala su baš na ovim predelima (nalazi sa Lepenskog vira i Rudne glave kraj Majdanpeka, najstarijeg rudnika bakra na svetu). Slavna istorija Đerdapa povezana je i sa rimskim razdobljem, s obzirom na to da se duž Dunava prostirala granica rimskog carstva. Na čuvenoj Trajanovoj tabli nalazi se zapis koji svedoči o tome da je imperator Trajan 101. godine dovršio epski poduhvat probijanja puta kroz Đerdap, kako bi se odbrambeni sistem povezao u celinu. Zanimljivo je da je prilikom pohoda na Dačane, na drugu stranu Dunava, slavni arhitekta Apolodor iz Damaska izgradnjom Trajanovog mosta prvi put u istoriji pomerio tok Dunava. Dunav kod Golupca čini najveći preobražaj na svom putu ka Crnom moru. Protičući kroz deset zemalja, upravo kod Golupca Dunav je najširi (skoro 6 km), najuži (svega 160 m u delu poznatom kao Mali Kazan) i najdublji (iznad Velikog Kazana, oko 90 m). 

Šta treba videti i obići u blizini Golubačke tvrđave

Nacionalni park „Đerdap“ važi za najlepši i najveći prirodnjački i arheološki muzej u Evropi. Jedan je od pet nacionalnih parkova Srbije. Kao Nacionalni park Đerdap pod zaštitu je stavljen 1974. godine. Fantastični pogledi pružaju se sa vidikovaca Ploče i Veliki Štrbac. Ukoliko se odlučite da posetite Golubačku tvrđavu, smeštenu u ovom nacionalnom parku, svakako treba videti i obići barem neke od mnogobrojnih lokacija u blizini.

Na putu kroz Đerdap nikako nemojte zaobići  tvrđavu Ram, u blizini Velikog Gradišta i Srebrnog jezera. Pogled sa njenih bedema na ledena prostranstva Dunava je veličanstven. Zanimljivo je kako je tvrđava dobila mesto i ime. Jedno predanje koje je zabeležio turski putopisac Evlija Čelebija kaže da je sultan Bajazit II na ovom mestu ispustio svoj plašt (ihrām), deo svete odeće, i odlučio da se tu sagradi tvrđava.

Arheološko nalazište „Lepenski vir“ najstarije je urbano naselje Evrope. Predstavlja središte umetnosti kamenog doba. Kultura Lepenskog vira stara je 8 milenijuma. Monumentalne skulpture i plansko naselje sa ulicama i trgom otkriveni su 1960, a istraživanjem je rukovodio Dragoslav Srejović, čuveni arheolog. Obilazak ovog lokaliteta donosi upoznavanje sa delima drevnih arhitekata i umetnika. Među njima se posebno svojom izražajnošću izdvajaju zagonetne lepenske skulpture „ribolikih božanstava“ i skulptura Rodonačelnik koja se smatra prvim portretom u istoriji umetnosti. 

Donji Milanovac (Poreč) je gradić smešten u uvali Dunava. U Zavičajnoj galeriji nalazi se postavka koja svim posetiocima omogućava upoznavanje sa ribarskom tradicijom lova na morune. Na Kapetan Mišinom bregu nalazi se etno-kompleks, gde možete uživati u pogledu na veliku Dunavsku okuku. Upravo u ovom ljupkom malenom gradu nalaze se jedriličarski centar i izuzetno lepa plaža.